Phân tích đặc sắc nghệ thuật được sử dụng trong đoạn tr

Lời giải của Tự Học 365

Vận dụng các kiến thức đã học trong phần đọc hiểu về nhân vật Đăm Săn kết hợp với kĩ năng viết đoạn văn nghị luận văn học.

Giải chi tiết:

1. Giới thuyết chung:

- Giới thiệu khái quát về sử thi và sử thi Đăm Săn.

- Giới thiệu luận đề: Đặc sắc nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây

2. Phân tích đặc sắc nghệ thuật được sử dụng:

a) Màu sắc văn hóa Tây Nguyên tạo nên phông nền đẹp đẽ cho câu chuyện:

- Ngôi nhà Mtao Mxây: Ngôi nhà của tù trưởng nhà giàu hiện lên với các chi tiết “đầu sàn hiện đẽo hình Mặt Trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói”, “cầu thang rộng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà khiêng một chẽ đuệ vẫn không sợ chật”. Cảnh ăn mừng sau chiến thắng.

b) Chi tiết thần kì:

- Nhân vật ông Trời và sự trợ giúp khẳng định tính chất chính nghĩa trong cuộc chiến đấu của Đăm Săn và tạo nên sức hấp dẫn cho câu chuyện.

c) Cách miêu tả:

Nội dung của sử thi là quá khứ anh hùng của cộng đồng -> Cách miêu tả trong sử thi bộc lộ một cách nhìn với quá khứ ấy: mọi thứ trong thế giới của quá khứ ấy đều hoàn hảo, tuyệt đối, siêu việt; đó là một quá khứ thiêng liêng đã được truyền thuyết hóa > do vậy, cách miêu tả sự kiện, hành động, y phục, nghi thức, phong cách nói năng của nhân vật anh hùng đều khác xa với cách miêu tả con người và sự kiện đời thường; đều vượt xa cái đời thường, hàng ngày, hiện tại.

d) Ngôn ngữ

- Ngôn ngữ đối thoại của nhân vật (Đăm Săn - Mtao Mxây, Đăm Săn - dân làng của mình, Đăm Săn – dân làng của địch thủ, Đăm Săn - ông Trời): được dùng rất nhiều và kéo dài, chỉ bị ngắt quãng bởi một vài lời ngắn gọn của người kể chuyện -> Mang sắc thái của ngôn ngữ kịch rất rõ, tạo cho người nghe có cảm giác như được chứng kiến các sự kiện diễn ra trên sân khấu.

- Ngôn ngữ kể chuyện có dạng của ngôn ngữ đối thoại (Bà con xem; Thế là, bà con xem...) -> Có tác dụng lôi cuốn sự chú ý của người nghe; đồng thời thể hiện sự thán phục, phấn khích của người kể chuyện cũng như truyền sự phấn khích sang người nghe.

e. Các biện pháp nghệ thuật so sánh, phóng đại, đối lập, tương phản…

* So sánh:

- Đoạn miêu tả hình ảnh Đăm Săn và Mtao Mxây.

+ Mtao Mxây: Khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tơn như một vị thần.Ta như gà làng mới mọc cựa Kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm.

+ Đăm Săn: Dây cồng chiêng giăng như mạng nhện, chỉ vàng chỉ đỏ như hoa dam piết. Đôi mắt long lanh như mắt chim ghếch ăn hoa tre. Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sàn thì gãy rầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc.

- Đoạn tả cảnh đoàn người đông đảo, gồm cả kẻ thắng người thua, kéo theo Đăm Săn trở về buôn của chàng:

+ Đoàn người đông như bày cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến muối…

+ Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước…

* Đối lập, tương phản:

Đoạn tả cảnh múa khiên của Đăm Săn và của Mtao Mxây.

- Mtao Mxây:

+ Khiến hắn kêu lạch cạch như quả mướp khô.

+ Bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đồng.

- Đăm Săn:

Múa khiến 2 lần, lần sau đẹp hơn, khoẻ hơn lần trước.

+ Lần 1: Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây.

+ Lần 2: Chàng múa trên cao, gió như bão, chàng múa dưới thấp, gió như lốc ... -> Bao giờ sử thi cũng dành miêu tả tài của địch thủ trước, tài của anh hùng sau, bằng cách đó để đề cao hơn nhân vật anh hùng (Mtao Mxây múa khiên trước như “múa chơi”, Đăm Săn múa khiên sau rất đẹp, rất khoẻ).

-> Tác dụng: đề cao, tôn vinh tài năng và sức mạnh của nhân vật anh hùng.

* Phóng đại:

Đoạn tả cảnh múa khiến của Đăm Săn:

- Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây.

- Chàng múa trên cao, gió như bão, chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng mua trên cao, vang lên tiếng đĩa khiến kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung.

-> Các hình ảnh, sự vật được đem ra làm chuẩn trong so sánh đều lấy từ thế giới thiên nhiên hoặc từ vũ trụ: gió, bão, lốc...

-> Dùng vũ trụ, thiên nhiên để đo kích cỡ của nhân vật anh hùng, tâng bốc chiến công và các đặc điểm của người anh hùng là một cách phóng đại để đề cao anh hùng. Đây là một biện pháp nghệ thuật nổi bật ở sử thi, mang giá trị thẩm mĩ đặc biệt, góp phần làm nên phong cách riêng của sử thi.

* Ngoài ra, còn có các biện pháp liệt kê, trùng điệp có tác dụng tạo nên âm điệu hùng tráng của sử thi.

- Chàng mua trên cao, gió như bão, chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiến kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung.

- Ở tất cả dân làng này, các ngươi có đi với ta không? Tù trưởng các ngươi đã chết, lúa các ngươi đã mục. Ai chăn ngựa hãy đi bắt ngựa! Ai giữ voi hãy đi bắt voi! Ai giữ trâu hãy đi lùa trâu về:

- “Đoàn người đồng như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối (...) Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước.”

3. Khái quát lại nội dung nghệ thuật.