“Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình

Lời giải của Tự Học 365

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Giải chi tiết:

Yêu cầu hình thức:

- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

- Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

Yêu cầu nội dung:

I. Giới thiệu chung

* Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

- Tác giả: Nguyễn Tuân (1910-1987), quê quán quận Thanh Xuân- Hà Nội, là nhà văn  lớn, một nghệ sĩ lớn suốt đời đi tìm cái đẹp. Ông có vị trí quan trọng và đóng góp lớn cho cho nền văn học VN hiện đại: thúc đẩy thể tùy bút, bút kí đạt tới trình độ nghệ thuật cao; làm phong phú thêm ngôn ngữ văn học dân tộc; đem đến cho văn xuôi hiện đại một phong cách tài hoa và độc đáo.

- Tác phẩm: “Người lái đò Sông Đà” là bài tùy bút in trong tập “Sông Đà” (1960), là thành quả nghệ thuật mà tác giả thu hoạch được trong chuyến đi gian khổ và hào hứng tới miền Tây Bắc. Chuyến đi không phải chỉ để thỏa mãn niềm khát khao “xê dịch” của tác giả mà chủ yếu để tìm kiếm chất vàng của thiên nhiên, đặc biệt là “thứ vàng mười đã qua thử lửa” trong tâm hồn con người Tây Bắc, được kết đọng ở hình tượng người lái đò Sông Đà.

* Khái quát vấn đề nghị luận: Phân tích hình tượng con sông Đà qua đoạn trích và nhận xét về nét độc đáo của cái tôi người cầm bút.

II. Phân tích:

1. Phân tích hình tượng sông Đà với vẻ đẹp trữ tình qua đoạn văn.

- Khái quá về hình tượng con sông Đà trong tùy bút Người lái đò sông Đà: Chất vàng của thiên nhiên Tây Bắc với hai nét nổi bật: hung bạo và trữ tình.

- Đoạn trích làm nổi bật vẻ đẹp trữ tình của dòng sông Đà. Vượt qua đoạn thượng nguồn, sông Đà mang một bộ mặt khác: thơ mộng, trữ tình, yên ả. Giống như một thiếu nữ trút bỏ sự đỏng đảnh để trở về với vẻ đẹp dịu dàng,lãng mạn.

 + Hình dáng sông Đà gợi cảm - được nhìn từ trên cao, bằng con mắt mê đắm của người nghệ sĩ : “Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình...”. Với sự so sánh độc đáo, sông Đà như một công trình nghệ thuật của tạo hóa, một kiệt tác của đất trời. Hình dáng sông Đà mềm mại,uyển chuyển mà e ấp, duyên dáng và tình tứ nhưng cũng  tràn đầy sức sống. Động từ mạnh “bung nở”, tính từ “cuồn cuộn” kết hợp với hình ảnh “hoa ban hoa gạo tháng hai”và “khói núi Mèo đốt nương xuân” cho thấy sức sống căng tràn, màu sắc rực rỡ và vẻ bí ẩn, mơ màng như sương khói mùa xuân của dòng sông.

 + Màu sắc của sông Đà cũng được nhìn từ cao, xa, bằng con mắt “nhìn say sưa làn mây mùa xuân bay trên sông Đà”, “xuyên qua đám mây mùa thu mà nhìn xuống dòng nước sông Đà”. Con mắt đắm say ấy đã phát hiện ra: ở mỗi một thời điểm, sông mang một dáng vẻ, một màu sắc khác nhau. Mùa xuân, nước sông Đà mang màu xanh ngọc bích - màu sáng trong, xanh biếc. Màu xanh gợi cảm, trong lành, sắc màu của núi, nước, mây trời hòa quyện.Có thể nói, vẻ đẹp của mây trời Tây Bắc tạo cho sông Đà một vẻ đẹp riêng không trộn lẫn.  Mùa thu,nước sông Đà “lừ lừ chín đỏ như da mặt của một người bầm đi vì rượu bữa...” Lối so sánh vừa độc đáo vừa gần gũi đã làm nổi bật một nét rất riêng của con sông: trong cái trữ tình thơ mộng của con sông Đà còn có cái dữ dội ngàn đời của thiên nhiên Tây Bắc. Cái màu đỏ đậm phù sa đem bao màu mỡ đến cho những cánh đồng phì nhiêu, trù phú.

 + Quan sát ở điểm nhìn gần, nhà văn làm nổi bật hình ảnh sông Đà trữ tình bằng cách ghi lại cảm nhận của mình khi gặp lại sông Đà sau một chuyến đi rừng. Tác giả ví sông Đà như một cố nhân, xa thì nhớ nhung, gần thì “vui như nối lại chiêm bao đứt quãng”, như gặp lại “nắng giòn tan sau kì mưa dầm”. Cảm giác đằm đằm, ấm ấm,hạnh phúc dâng trào. Mượn câu thơ Đường, tác giả đã nói lên được vẻ đẹp cổ thi của dòng sông Tây Bắc.Đó là vẻ đẹp lấp lánh,hồn nhiên, thanh bình. Sắc nước trong xanh kết hợp với nắng sớm chan hòa tạo nên một màu nắng tháng ba Đường thi thơ mộng và ấm áp.

 + Vẻ đẹp trữ tình thơ mộng của dòng sông Đà còn hiện lên trong ấn tượng của nhà văn về dòng sông khi trôi trên sông Đà bằng thuyền. Câu văn: “Thuyền tôi trôi trên sông Đà” toàn thanh bằng gợi cảm giác lâng lâng, mơ màng, mở ra một không gian, một bức tranh thiên nhiên nguyên sơ, kì thú:nương ngô “nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa”, “cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp”; “đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương đêm”...  Vẻ nguyên sơ, thanh tịnh, lặng tờ của cảnh vật hiện lên ấn tượng qua so sánh: “bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử, bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi  xưa”. Câu văn đầy tính nhạc và chất thơ như đưa người đọc về với thuở hồng hoang nguyên sơ, đẹp đẽ.

+ Đoạn trích kết lại bằng hình ảnh: Đàn cá dầm xanh quẫy vọt lên mặt sông như bạc trắng rơi thoi, gợi lên một thiên nhiên không chỉ đẹp mà giàu có. “Tiếng cá quẫy đàn hươu vụt biến” và con sông Đà trong sự liên tưởng đến thơ Tản Đà: “Dải sông Đà bọt nước lênh đênh - Bao nhiêu cảnh bấy nhiêu tình” của “mộtngười tình nhân chưa quen biết”. Sự liên tưởng này làm cho hình ảnh sông Đà càng trở nên quyến rũ, có linh hồn, giàu sức hút.

=>Để làm nổi  bật vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của  Sông Đà, Nguyễn Tuân đã sử dụng một hệ thống những biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa và những liên tưởng bất ngờ, thú vị gợi chất thơ, chất nhạc, chất họa. Tất cả làm nên trang văn đẹp, như thơ, như họa, như nhạc

2. Nét độc đáo của cái tôi người cầm bút.

- Nguyễn Tuân là nhà văn có phong cách nghệ thuật độc đáo, văn chương hấp dẫn người đọc bởi “cái tôi” tài hoa, uyên bác, giác quan sắc nhọn tinh tế, sử dụng ngôn từ điêu luyện,giàu hình ảnh, cảm xúc.

- Cái tôi tài hoa thể hiện ở những rung động say mê của nhà văn trước vẻ đẹp của sông Đà. Nhà văn đã phát hiện và miêu tả sông Đà như một sinh thể sống với nét tính cách hung bạo và trữ tình, tấu lên một khúc tráng ca về con sông dũng mãnh trên thượng nguồn, đồng thời ngân nga những thanh âm dịu dàng, trong trẻo, êm ái chốn hạ lưu. 

- Cái tôi uyên bác thể hiện ở cách nhìn và khám phá hiện thực có chiều sâu, ở sự vận dụng tri thức trong sách vở và tri thức đời sống phong phú, đa dạng, sự giàu có về chữ nghĩa. Dường như tạo hóa bày ra thứ gì thì ông cũng đủ chữ nghĩa để tái hiện lại một cách sinh động trên trang viết.

- Nguyễn Tuân là nhà văn duy mĩbởi ông quan niệm cuộc đời là hành trình đi tìm và khẳng định cái đẹp. Là một người có cảm hứng mãnh liệt với những gì gây cảm giác mạnh, gây ấn tượng sâu đậm, độc đáo: dữ dội phải ở mức khủng khiếp, đẹp phải ở mức tuyệt mĩ, có thể nói, nhà văn đã tìm được đúng đối tượng và đã làm sống dậy một sông Đà với những vẻ đẹp độc đáo, gây ấn tượng mạnh mẽ trên trang văn của mình.

Thể tùy bút với đặc điểm của “lối chơi độc tấu” đã phát huy tối đa hiệu quả của nó trong việc bộc lộ cái tôi của người cầm bút: một nghệ sĩ chân chính với tình yêu sâu sắc với quê hương , đất nước, tình yêu cái đẹp; với một quan niệm nghệ thuật: viết văn là để khẳng định sự độc đáo của người cầm bút.

III. Kết luận

- Khái quát lại giá trị nội dung, nghệ thuật.