@ Mẫu 1: Đổi biến hàm số vô tỷ đơn giản
Nguyên hàm ∫f(x)dx trong đó f(x)=n√g(x) ta đặt t=n√g(x)⇒tn=g(x)
⇒ntn−1dt=g′(x)dx. Khi đó ∫f(x)dx=∫h(t)dt.
@ Mẫu 2: Nguyên hàm dạng ∫f(ax)dx.
Ta đặt t=ax⇒dt=axlnadx⇒dx=dtt.lna⇒∫f(ax)dx=∫f(t).dtt.lna.
@ Mẫu 3: Nguyên hàm dạng ∫f(lnx)dxx.
Ta đặt t=lnx⇒dt=1xdx. Khi đó ∫f(lnx)dxx=∫f(t)dt.
Chú ý: Nếu nguyên hàm Mẫu 2 và Mẫu 3 có chứa căn thức, ta nên đặt t bằng căn thức.
Bài tập với nguyên hàm I=∫lnx.dxx√ln2x+1 ta nên đặt t=√ln2x+1⇒t2=ln2x+1.
⇒2tdt=2lnx.1xdx⇒tdt=lnx.1xdx. Khi đó I=∫tdtt=∫dt=t+C=√ln2x+1+C.
Bài tập 1: Tìm các nguyên hàm sau: a) I=∫x3√x2+4dx. b) I=∫x√(x2+4)3dx. c) I=∫dxx(1+√x). d) I=∫1x√x3+9dx. |
Lời giải chi tiết
a) Đặt t=√x2+4⇒t2=x2+4⇒2tdt=2xdx⇔tdt=xdx.
Khi đó I=∫x2√x2+4xdx=∫(t2−4)t.tdt=∫(t4−4t2)dt
=t55−4t33+C=√(x2+4)55−4√(x2+4)33+C.
b) Đặt t=√x2+4⇒t2=x2+4⇒2tdt=2xdx⇔tdt=xdx.
Khi đó I=∫x√(x2+4)3dx=∫t3.tdt=∫t4dt=t55+C=√(x2+4)55+C.
c) Đặt t=√x⇒t2=x⇒2tdt=dx
Khi đó I=∫2tdtt2(1+t)=∫2dtt(t+1)=∫2(t+1−t)dtt(t+1)=2∫(1t−1t+1)dt.
=2ln|t|−2ln|t+1|+C=2ln|tt+1|+C=2ln|√x√x+1|+C.
d) Đặt t=√x3+9⇒t2=x3+9⇒2tdt=3x2dx
Ta có: I=∫1x√x3+9dx=∫3x23x3√x3+9dx=∫2tdt3(t2−9).t
=23∫dtt2−9=23∫dt(t−3)(t+3)=19∫[(t+3)−(t−3)]dt(t−3)(t+3)=19∫(1t−3−1t+3)
=19ln|t−3t+3|+C=19ln|√x3+9−3√x3+9+3|+C.
Bài tập 2: Tìm các nguyên hàm sau: a) I=∫2ex+1ex+1dx. b) I=∫ln2x+1xlnxdx. c) I=∫lnx.√2lnx+1xdx. d) I=∫lnxx.√lnx+2dx. |
Lời giải chi tiết
a) Đặt t=ex⇒dt=exdx⇒dt=tdx
Khi đó I=∫(2t+1)dtt(t+1)=∫(2t+1)dtt2+t=∫d(t2+t)t2+t=ln|t2+t|+C=ln(e2x+ex)+C
=lnex+ln(ex+1)+C=x+ln(ex+1)+C.
Cách 2: I=∫2ex+1ex+1dx=∫ex+ex+1ex+1dx=∫(exex+1+1)dx=∫exdxex+1+∫dx
=∫d(ex+1)ex+1+x=ln(ex+1)+x+C.
b) Đặt t=lnx⇒dt=dxx
Khi đó I=∫t2+1tdt=∫(t+1t)dt=t22+ln|t|+C=ln2x2+ln|lnx|+C.
c) Đặt t=√2lnx+1⇒t2=2lnx+1⇒2tdt=2dxx⇔tdt=dxx.
Khi đó: I=∫t2−12tdt=12∫(t4−t2)dt=t510−t36+C
⇒t=√(2lnx+1)510−√(2lnx+1)36+C.
d) Đặt t=√lnx+2⇒t2=lnx+2⇒2tdt=dxx
Khi đó I=∫t2−2t.2tdt=2∫(t2−2)dt=2t33−4t+C=2√(lnx+2)33−4√lnx+2+C.
Bài tập 3: Tìm nguyên hàm của các hàm số sau: a) I1=∫xdx√4x+1 b) I2=∫x3√x2+2dx c) I3=∫x2dx√1−x |
Lời giải chi tiết
a) Đặt t=√4x+1⇔t2=4x+1→{2tdt=4dxx=t2−t4→I1=∫xdx√4x+1=∫t2−14.tdt2t=18∫(t2−1)dt
=18(t33−t)+C=18(√(4x+1)33−√4x+1)+C.
b) Đặt t=√x2+2⇔t2=x2+2→x2=t2−2⇔2xdx=2tdt→x3dx=x2.xdx=(t2−2).tdt
I2=∫√x2+2.x3dx=∫t.(t2−2)tdt=∫(t4−2t2)dt=t55−2.t33+C=√(x2+2)55−2√(x2+2)33+C
c) Đặt t=√1−x⇔t2=1−x⇔x=1−t2→{dx=−2tdtx2=(1−t2)2→I3=∫x2dx√1−x=−2∫(1−t2)2tdtt
=−2∫(1−t2)2dt=−2∫(t4−2t2+1)dt=−2(t55−2t33+t)+C=−2(√(1−x)55−2√(1−x)33+√1−x)+CI3=∫√x2+2.x3dx=∫t.(t2−2)tdt=t55−2.t33+C=√(x2−2)55−2√(x2+2)33+C.
Bài tập 4: Tìm nguyên hàm của các hàm số sau: a) I4=∫√x+1xdx b) I5=∫dx1+√1+3x |
Lời giải chi tiết
a) Đặt t=√x+1⇔t2=x+1⇔{2tdt=dxx=t2−1⇔I4=∫2t2dtt2−1=∫(2+2(t−1)(t+1))dt
I4=2t+|t−1t+1|+C=2√x+1+ln|√x+1−1√x+1+1|+C
b) Đặt t=√1+3x⇒t2=1+3x⇔{2tdt=3dxx=t2−13⇒I5=∫2tdt3(1+t)=23∫(1−1t+1)dt
I5=23(t−ln|t+1|)+C=23(√1+3x−ln|√1+3x+1|)
Bài tập 5: Tìm nguyên hàm của các hàm số sau: a) I6=∫e2xdx1+√ex−1 b) I7=∫dx√x(1+√x)2 |
Lời giải chi tiết
a) Đặt t=√ex−1⇔t2=(ex−1)⇔{2tdt=exdxex=t2+1⇒I6=∫2t(t2+1)dt1+t=2∫(t2−t+2−2t+1)dt
=2(t33−t22+2t−2ln|t+1|)+C=2(√(ex−1)33−ex−12−2√ex−1−2ln(√ex−1+1))+C
b) Đặt t=√x⇒{2tdt=dxt2=x⇒I7=∫2tdtt(1+t)2=−21+t+C=−21+√x+C
Bài tập 6: Tìm nguyên hàm I=∫x√x+1dx. A. I=23(x+1)(3x+2)√x+1+C. B. I=2(x+1)(3x−2)√x+115+C. C. I=2(x+1)2√x+115+C. D. I=3(x+1)(3x−2)√x+15+C. |
Lời giải chi tiết
Đặt t=√x+1⇒t2=x+1⇒2tdt=dx
Ta có: I=∫(t2−1)t.2tdt=∫(2t4−2t2)dt=2t55−2t33+C=2t315(3t2−5)
=2(x+1)(3x+2)√x+115+C. Chọn B.
Bài tập 7: Tìm nguyên hàm I=∫2x√x−2dx. A. I=43(x+4)√x−2+C. B. I=23(x+2)√x−2+C. C. I=23(x+4)√x−2+C. D. I=43(x+2)√x−2+C. |
Lời giải chi tiết
Đặt t=√x−2⇒t2=x−2⇒2tdt=dx
Khi đó I=∫2(t2+2)t.2tdt=∫(4t2+8)dt=4t33+8t+C=43t(t2+6)+C
=43√x−2(x+4)+C. Chọn A.
Bài tập 8: Tìm nguyên hàm I=∫dxx+2+3√x+2. A. I=ln(√x+2+3)+C. B. I=2ln(√x+2+3)+C. C. I=x+2ln(√x+2+3)+C. D. I=23ln√x+2√x+2+3+C. |
Lời giải chi tiết
Đặt t=√x+2⇒t2=x+2⇒2tdt=dx
Khi đó I=∫2tdtt2+3t=∫2dtt+3=2ln|t+3|+C=2ln(√x+2+3)+C. Chọn B.
Bài tập 9: Tìm nguyên hàm I=∫xdx1+√x+1. A. I=23√(x+1)3−x+C. B. I=23√(x+1)3−2x−1+C. C. I=32√(x+1)3−x−1+C. D. I=13√(x+1)3−x−1+C. |
Lời giải chi tiết
Đặt t=√x+1⇒t2=x+1⇒2tdt=dx
Khi đó I=∫(t2−1).2tdt1+t=∫(t−1).2tdt=∫(2t2−2t)dt=2t33−t2+C
=23√(x+1)3−x−1+C=23√(x+1)3−x+C. Chọn A.
Bài tập 10: Tìm nguyên hàm I=∫dxex+1 A. I=lnexex+1+C. B. I=lnex+1ex+C. C. I=lne2xex+1+C. D. I=2ln|exex+1|+C. |
Lời giải chi tiết
Đặt t=ex⇒dt=exdx=tdx⇒dx=dtt
Khi đó I=∫dtt(t+1)=∫(t+1−tt(t+1))dt=∫(1t−1t+1)dt=ln|tt+1|+C
=ln|exex+1|+C=lnexex+1+C. Chọn A.
Bài tập 11: Giả sử F(x) là một nguyên hàm của hàm số f(x)=exe2x+2ex+1. Biết rằng F(0)=0, tìm F(x) A. F(x)=1ex+1−12. B. F(x)=ln(ex+1)−ln2. C. F(x)=−1ex+1+12. D. F(x)=−ln(ex+1)−ln2. |
Lời giải chi tiết
Ta có: F(x)=∫exdxe2x+2ex+1. Đặt t=ex⇒dt=exdx
Khi đó ∫exdxe2x+2ex+1=∫dtt2+2t+1=∫d(t+1)(t+1)2=−1t+1+C
Do đó F(x)=−1ex+1+C, do F(0)=0⇒−12+C=0⇔C=12
Suy ra F(x)=−1ex+1+12. Chọn C.
Bài tập 12: Giả sử F(x) là một nguyên hàm của hàm số f(x)=√ex+1.e2x. Biết rằng F(0)=0, tìm F(x) A. F(x)=2(ex+1)√ex+1(3ex−2)−4√215. B. F(x)=2(ex+1)2√ex+1−8√215. C. F(x)=2(ex+1)√ex+1(5ex+2)−28√215. D. F(x)=−2(ex+1)√ex+1(3ex−2)+4√215. |
Lời giải chi tiết
Ta có: I=∫√ex+1.e2xdx
Đặt t=√ex+1⇒t2=ex+1⇒2tdt=exdx
Khi đó I=∫t(t2−1).2tdt=∫(2t4−2t2)dt=2t55−2t33+C=2t3(3t2−5)15+C
⇒F(x)=2(ex+1)√ex+1(3ex−2)15+C
Lại có: F(0)=2.2√215+C=0⇒C=−4√215
Vậy F(x)=2(ex+1)√ex+1(3ex−2)−4√215. Chọn A.
Bài tập 13: Tìm nguyên hàm của hàm số f(x)=lnxx(2+lnx)2 A. −1lnx+2−2ln|lnx+2|+C. B. ln|lnx+2|+2lnx+2+C. C. |lnx+2|+2lnx+2+C. D. 1lnx+2+2ln|lnx+2|+C. |
Lời giải chi tiết
Đặt t=lnx⇒dt=1xdx
Khi đó ∫lnxdxx(2+lnx)2=∫tdt(t+2)2=∫t+2−2(t+2)2dt=∫[1t+2−2(t+2)2]dt
=ln|t+2|+2t+2+C=ln|lnx+2|+2lnx+2+C. Chọn B.
TOÁN LỚP 12